Nieuwsbrief Prevent Agri – juni 2020

Deze periode is elke landbouwer druk bezig met het binnenhalen van hooi. Binnen enkele weken volgt ook het stro. De extreme droogte van de afgelopen maanden in combinatie met het gebruik van landbouwmachines zorgen echter voor een reëel risico op het ontstaan van brand. Ook de aanwezigheid van grote hoeveelheden brandbaar materiaal, zoals hout, stro, hooi of isolatiemateriaal in combinatie met de opslag van allerhande landbouwmachines zorgen ervoor dat een beginnende brand zich zeer snel kan verspreiden op het bedrijf. Zowel op het veld als tijdens de opslag op het bedrijf kunnen maatregelen genomen worden om deze risico’s te verminderen.

Opslag van hooi en stro vormen een risico

Problemen elektrische installaties
Met stip staan elektrische problemen op de eerste plaats als oorzaak van het ontstaan van stalbranden. Het is dan ook van fundamenteel belang en tevens wettelijk verplicht om de laagspanningsinstallatie 5-jaarlijks te laten keuren door een externe dienst voor technische controle. Niet alleen de elektrische installatie op het landbouwbedrijf is onderhevig aan een verplichte controle, ook de landbouwmachines moeten periodiek gecontroleerd worden. Zorg ervoor dat de elektrische installaties conform zijn aan de voorschriften en laat werkzaamheden steeds uitvoeren door een erkend vakman. Daarbovenop moeten de elektrische installaties regelmatig visueel gecontroleerd worden.

Oververhitting landbouwmachines
Tijdens de oogstperiode worden de machines intensief gebruikt. Deze hoge belasting, vaak in combinatie met hoge omgevingstemperaturen en de aanwezigheid van het droge en bijgevolg brandbare oogstmateriaal, kunnen zelfs tijdens het oogsten of het transport een brand veroorzaken. Het is dan ook belangrijk dat landbouwvoertuigen regelmatig onderhouden worden en draaiende machines niet onbeheerd achtergelaten worden. Ook de bewegende onderdelen van de oogstmachine houden een brandrisico in indien er zich oogstresten tussen de onderdelen bevinden. Zorg ervoor dat de beschermkappen steeds aanwezig zijn en vervang deze bij beschadiging.

Andere aandachtspunten zijn:

• Rook niet en maak geen vuur tijdens de oogstwerkzaamheden en handhaaf een rookverbod nabij de opslagplaats.
• Plaats geen brandbare materialen in de buurt van bewegende machineonderdelen.
• Vermijd overbelasting van machines door een correct gebruik volgens de voorschriften van de fabrikant.
• Controleer regelmatig de elektrische installatie van de machine op zichtbare gebreken.
• Controleer de koelinstallatie (water- of luchtkoeling) op een correcte werking voor en tijdens ieder gebruik van de machine.
• Zorg voor een regelmatig onderhoud en een correcte afstelling van de motor en haar onderdelen door een vakbekwaam persoon (leverancier).
• Controleer specifiek het koelcircuit van de niet-luchtgekoelde motor om oververhitting te voorkomen.
• Zorg voor een voldoende hoog oliepeil en ververs de olie volgens de instructies van de fabrikant (handleiding of onderhoudsboekje). Controleer regelmatig op olielekken.
• Leg een machine die verdachte geluiden maakt, verdachte geuren produceert of storingen aangeeft onmiddellijk stil.
• Een brandblusapparaat (poederblusser) is verplicht aanwezig op ieder landbouwvoertuig.
• Indien het voertuig of de machine beschikt over een batterijschakelaar, schakel deze dan uit bij stilstand van de machine. Verwijder de batterij indien de machine langere tijd niet gebruikt zal worden.
  
  

Zelfontbranding
Zelfontbranding (broei) is een proces waarbij een hoeveelheid brandbare stof tot ontsteking komt zonder voorafgaande warmtetoevoer van buitenaf. Dit proces wordt door heel wat factoren beïnvloed, onder meer de aard van het materiaal (eiwitgehalte, ouderdom), het vochtgehalte (vooral tussen 20 en 40%), de persdichtheid, het volume, het oppervlak en de stapeling van het materiaal en de omgevingstemperatuur. Hooibroei komt vooral binnen zes weken na het oogsten voor.

Zorg voor een voldoende droging van biologisch materiaal (zoals hooi, stro, vlas) op het veld vooraleer de oogst binnen te halen en op te slaan. Onvoldoende gedroogd materiaal kan in de loods verder gedroogd worden door een drooginstallatie.

Het is belangrijk dat de balen binnen 2-4 uur na het oprapen en persen ervan gewikkeld worden om het begin van mogelijke oververhitting in de baal te voorkomen. Het wikkelen in een folie zorgt er namelijk voor dat er geen verse zuurstof aangevoerd wordt. Een goed principe kan het wikkelen zijn binnen:

• 2 uur bij een omgevingstemperatuur van 20°C
• 3 uur bij een omgevingstemperatuur van 15°C
• 4 uur bij een omgevingstemperatuur van 10°C
  
  

Eisen opslagplaats
In geen geval mogen machines, brandbare vloeistoffen en vaste stoffen opgeslagen worden in dezelfde ruimte als het hooi en stro. Het gebruik van een strozolder is eveneens af te raden, beter gebeurt de opslag in een aparte ruimte. Hou deze ruimte vrij van stof en vermijd de opslag van andere materialen. Zorg dat deze opslagplaats afdoende bescherming biedt tegen regen, zodat de opgeslagen balen hooi en stro niet nat worden. De opslagplaats staat idealiter op enige afstand van andere gebouwen.

• Zorg dat alle lampen voorzien zijn van armaturen.
• Hou de opslagplaats proper en overzichtelijk: vermijd oude en nieuwe opslag in dezelfde silo of ruimte.
• Stapel de balen niet te hoog en niet te dicht op elkaar, laat ruimte voor natuurlijke luchtcirculatie.
• Dek de balen niet af met plastiek of ander afsluitend materiaal.
• Controleer regelmatig de temperatuur van de stapel. Vanaf een temperatuur van 50°C of meer in de baal, is extra waakzaamheid vereist.
• Vermijd het binnen stapelen van pas geoogste balen bij heel warm weer.
• Bij grote opslag is de installatie van rookdetectoren aangewezen: deze toestellen bevatten een sensor die gassen die ontstaan (zoals CO) zal detecteren.

Besluit
De combinatie van de opslag van grote hoeveelheden brandbare materialen, machines en vaak verouderde elektrische installaties, zorgen voor een verhoogd brandrisico. Jaarlijks worden verschillende land- en tuinbouwbedrijven getroffen door een brand, met vaak verregaande financiële gevolgen. In sommige gevallen is de schade zo groot dat heropbouw niet meer mogelijk is, waardoor het voortbestaan van het bedrijf in het gedrang komt. Dit risico kan echter significant ingeperkt worden door enkele gerichte acties zoals de 5-jaarlijkse keuring van de laagspanningsinstallatie, het vermijden van de stockage van de machines in de opslagloods en het onderhoud van de machines. Een algemeen rookverbod zowel op het bedrijf als tijdens de oogstwerkzaamheden zijn eveneens sterk aan te raden.

In een volgende nieuwsbrief wordt er dieper ingegaan op de organisatie van het landbouwbedrijf om de brandveiligheid te verhogen.

Bekijk de brochure: Brandpreventie in land- en tuinbouw

De oogstperiode is gestart en dit is eveneens het startschot voor de jaarlijkse campagne 'Modder op de weg' georganiseerd door de Gouverneur van West-Vlaanderen.
Modder en gewasresten kunnen zorgen voor een glad wegdek, waardoor andere weggebruikers kunnen slippen.

• Signaleer daarom het gevaar met de speciaal hiervoor ontworpen verkeersborden indien er toch modder of gewasresten op de weg belanden.
• Reinig de openbare weg zo snel mogelijk na de werkzaamheden. Denk aan je eigen veiligheid en draag reflecterende kledij tijdens het schoonmaken van het wegdek.

Met een portie begrip en hoffelijkheid en het aanpassen van de rijstijl kunnen andere weggebruikers de kans op een ongeval drastisch verminderen wanneer de wegen er modderig bijliggen.

Lees het volledige artikel op VILT

Jaarlijks gebeuren er heel wat ongevallen met soms zeer ernstige gevolgen op het eigen bedrijf. We zouden daardoor de ongevallen die gebeuren op de openbare weg bijna uit het oog verliezen. Nochtans komen ook deze veelvuldig voor. Aangezien rijsnelheden hier heel wat hoger liggen dan tijdens de veld- of bedrijfswerkzaamheden, én er bovendien heel wat andere actoren spelen, is het van het allergrootste belang om met enkele aandachtspunten rekening te houden. Twee van deze aandachtspunten zijn het GSM-gebruik achter het stuur en het niet dragen van veiligheidsgordels. Het lijkt misschien onschuldig om even snel een telefoontje te beantwoorden tijdens het rijden, maar de realiteit is dat dit kan leiden tot ernstige ongelukken met zelfs dodelijke afloop.

Lees het volledig artikel verschenen in Hectares hier.

Ook nu nog zijn de landbouwers en loonwerkers zeer afhankelijk van de weersomstandigheden en de toestand van de percelen om verder te kunnen werken.

Dit alles zorgt ervoor dat land- en tuinbouwers onder extra tijdsdruk staan, waardoor er zeer lange dagen worden gemaakt en voldoende nachtrust en pauzes niet altijd mogelijk zijn. Maar hier knelt net het schoentje: een vermoeid persoon is minder alert en heeft een vertraagd reactievermogen, waardoor fouten of ongevallen sneller kunnen voorkomen.

Quote landbouwer: “Ik was aan het rijden op een perceel en ineens was ik 10 meter verder gereden en wist ik zelfs even niet meer op welk perceel ik aan het rijden was.”

“Vermoedelijk was ik even in slaap gesukkeld.”

Hoe ga ik zo veilig mogelijk tewerk?

• Plan je werkdag: stel een schema op dat tijd maakt voor korte pauzes met voldoende nachtrust ingebouwd. Zorg eveneens voor wat marge in deze planning om onverwachte gebeurtenissen of vertragingen op te vangen.
• Pauzeer regelmatig en wissel (eentonige) taken af.
• Luister naar je lichaam: als je merkt dat je oververmoeid of gestrest bent, pauzeer dan even.
• Delegeer waar mogelijk en vraag extra hulp tijdens drukke periodes: vertrouw op familieleden of extra medewerkers om taken te verdelen, zodat de werkdruk niet alleen op jouw schouders rust.
• Creëer een rustgevende omgeving: zorg ervoor dat je een rustige plek hebt om te ontspannen en goed te slapen na een lange werkdag.
• Drink geen alcohol.
• Draag je gordel en gebruik geen GSM achter het stuur: bel enkel handsfree en zorg dat je omgevingsgeluiden, in het belang van de verkeersveiligheid, nog kan waarnemen indien je naar muziek luistert.
• Zorg voor voldoende verlichting tijdens nachtwerk.
• Pas je rijsnelheid aan aan de omstandigheden van het perceel en blijf ver genoeg van beken en diepe putten.
• Installeer de gratis app 112: de hulpdiensten kunnen je dankzij deze app makkelijker lokaliseren en zo kostbare tijd winnen. Heb je gebeld en reageer je nadien niet meer, dan kunnen de hulpdiensten je GSM laten rinkelen.

Niet alleen de chauffeur moet in topconditie zijn, ook de landbouwvoertuigen moeten regelmatig gecontroleerd worden. Tijdens deze drukke perioden draaien deze voertuigen immers aanzienlijk meer werkuren, waardoor onderhoud eveneens regelmatiger moet gebeuren.

Controleer voor je vertrek volgende zaken:

• Is de correcte signalisatie en verlichting aanwezig?
• Zijn de ruiten en spiegels proper?
• Is de brandblusser aanwezig en is deze nog niet vervallen?
• Wat is de conditie van het te bewerken perceel?

Controleer bij het verlaten van het perceel zeker ook nog even of er geen modderresten achtergebleven zijn op de openbare weg.  Signaleer het gevaar door middel van borden indien er toch modder of gewasresten op de weg belanden en draag reflecterende kledij tijdens het schoonmaken van het wegdek.

Bekijk de getuigenis van loonwerker Béné Brusselle die gewond raakte nadat hij in slaap viel achter het stuur.

Via melkveehouders die zochten naar werkbare oplossingen, kreeg Inagro het idee om samen met Prevent Agri en IDEWE een project op te starten met als doel het melken ergonomisch minder belastend te maken.

Eerst en vooral dient gekeken te worden hoe de melkstal zelf zo ergonomisch mogelijk kan ingericht worden. Voorbeelden hiervan zijn een beweegbare putvloer of automatisch dippen, maar ook economisch minder ingrijpende maatregelen kunnen al een groot verschil maken.

Zaken die elke melkveehouder zelf kan bekijken en aanpassen:

• Optimale hoogte: dip- en schuimbeker, papier, bedieningen,...
• Gewicht melkstel
• Vlotheid koeien in de melkstand
• Omgevingsfactoren: verlichting, koude, tocht, gladheid vloer

Naast aanpassingen aan de melkstal kan een exoskelet letterlijk ondersteuning bieden aan de melker en de werklast verminderen. Dit vraagt echter eveneens een investering en niet iedereen vindt werken met een exoskelet aangenaam. Dankzij dit demoproject krijgen melkveehouders de kans om een exoskelet enkele weken uit te testen tijdens het melken.

Melkveehoudster Griet Cornelis testte verschillende shouder-exoskeletten uit en demonstreerde graag de werking van het exoskelet voor PlattelandsTV.

Bekijk hieronder de volledige reportage:

Zelf eens een exoskelet uittesten? Of wens je meer informatie?

Webinar: “Brandpreventie op landbouwbedrijven” met Mieke Sevenans (Prevent Agri) en Geert Blancke (brandweerofficier)

Op 12/12/2023 was er een vorming "Brandpreventie op landbouwbedrijven". Deze wordt nu integraal uitgezonden als webinar.

Tijdens deze avond ligt de focus op de maatregelen die je zelf kan nemen om het risico op een brand op je bedrijf zo klein mogelijk te houden.

Als eerste komt Mieke Sevenans van Prevent Agri aan het woord. Als preventieadviseur komt ze op heel wat bedrijven om een veiligheidsaudit uit te voeren.

Daarna is het de beurt aan Geert Blancke. Met een rijke ervaring als officier bij de brandweerzone "Vlaamse Ardennen," is Geert een vooraanstaande autoriteit op het gebied van brandveiligheid.

Verder is hij geworteld is in de landbouwsector. Hij groeide op in deze sector en gaf ook les in het land- en tuinbouwonderwijs. Hierdoor heeft hij niet alleen theoretische kennis, maar ook praktische inzichten in de uitdagingen van de land- en tuinbouw.

Herbekijk hier de volledige opname van het webinar

Tijdens het webinar kwamen enkele folders en documenten aan bod:

• Erkende controleorganismen voor de elektrische installaties
• Folder: Hoe voorkom ik brand op mijn bedrijf?