Nieuwsbrief Prevent Agri – oktober 2020
In de voorgaande nieuwsbrief werd vooral de opslag van hooi en stro in combinatie met landbouwmachines als grote risicofactor op het ontstaan van brand aangehaald. Er zijn echter nog andere factoren die de kans op brand verhogen, zoals het gebruik van hitte genererende werktuigen of toestellen tijdens werkzaamheden of een verouderde infrastructuur. Niet alleen stijgt de kans op het ontstaan van een brand in dergelijke gevallen, maar deze kan zich in oude stallen vaak ook sneller verspreiden. Daarom is de aanwezigheid van voldoende brandblussers op makkelijk bereikbare plaatsen onontbeerlijk.
Algemeen geldt dat er 1 brandbluseenheid aanwezig moet zijn per 150m², met een minimum van 2 brandblussers per verdieping. Hierop kunnen afwijkingen toegestaan worden op basis van een risicoanalyse. De brandblussers dienen minimaal jaarlijks gecontroleerd te worden door een externe firma (contract). Naast deze jaarlijkse verplichte controle dient een aangestelde verantwoordelijke (binnen het bedrijf) elke 3 maand de aanwezige brandblussers te controleren. De resultaten van deze controles dienen aantoonbaar te zijn (registratie).
Als werkgever dient men een brandbestrijdingsploeg op te leiden en een evacuatieplan op te richten, ongeacht het aantal werknemers men in dienst heeft.
Organisatie van het erf
Zoals eerder vermeld is het niet raadzaam om brandbare materialen en landbouwmachines, batterijen en dergelijke samen op te slaan. Zorg dat deze materialen steeds gescheiden zijn.
Volgens bijlage 6 is het verplicht om de brander voor de verwarming met een automatisch blusapparaat in een aparte ruimte (stooklokaal) te plaatsen, afgesloten door een branddeur. De opslag van brandbare materialen in dezelfde ruimte als de brander is verboden.
Werkzaamheden op het erf
Door de combinatie van het werken met gereedschap dat vonken of gensters kan produceren en de aanwezigheid van brandbare materialen (opslag van hout, stro, hooi, plastiek…) is het risico op brand bij het uitvoeren van werkzaamheden op het erf niet te onderschatten. In geval van de aanwezigheid van een mestkelder, kunnen de gegenereerde vonken in de mestput belanden. Door de aanwezige gassen kan dit tot een explosie of brand leiden.
Men kan volgende preventiemaatregelen nemen:
Het sporadisch gebruik van verplaatsbare verwarmingstoestellen is evenzeer een hoge risicofactor voor brand. Ook het gebruik van een warmtelamp (in de kraamstal) is niet zonder gevaar. Een correcte ophanging aan een stevige ketting waarbij het stroomsnoer onbereikbaar is voor de dieren, is van cruciaal belang. De minimale ophanghoogte van de lamp is 60 cm en de lamp moet zich ver genoeg bevinden van de dieren en brandbare materialen.
Elektrische installatie
In de vorige nieuwsbrief werd reeds aangehaald dat elektrische problemen vaak aan de basis liggen bij een beginnende stalbrand. In de toekomst zal het aandeel elektronica in de stal enkel maar toenemen, met een verhoogde kans op een overbelasting van het elektriciteitsnetwerk. Vandaar de wettelijke verplichting om het bedrijfsgedeelte van de laagspanningsinstallatie 5-jaarlijks te laten keuren door een externe dienst voor technische keuring. Daarbovenop moet de elektrische installatie regelmatig visueel gecontroleerd worden.
Andere zaken die de aandacht verdienen zijn de volgende:
Besluit:
Gezien de combinatie van de opslag van brandbare materialen, machines, werkzaamheden, tijdsdruk en vaak verouderde infrastructuur op landbouwbedrijven, is het elimineren van alle brandrisico’s quasi onmogelijk. Echter mits enkele doelgerichte aanpassingen, kan op elk bedrijf het risico op het ontstaan van een brand significant verlaagd worden. Deze aanpassingen hoeven zeker niet altijd peperdure investeringen te zijn, er kan al veel gewonnen worden door steeds bedachtzaam te werk te gaan en voldoende brandblusmiddelen voorhanden te hebben zodat een snelle interventie steeds mogelijk is.
Meer info:
Fedris, het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico's, erkende Prevent Agri in november 2024 officieel als preventie-instituut in België. Deze erkenning versterkt de samenwerking tussen beide organisaties en laat zien dat er op hoog niveau steun is voor de preventieve aanpak die Prevent Agri hanteert.
Bedrijven met verzwaard risico
Een bedrijf wordt beschouwd als een onderneming met een verzwaard risico wanneer de risico-index een bepaalde drempel overschrijdt gedurende een observatieperiode van 3 jaar en er tijdens deze periode minstens 6 dodelijke ongevallen of ongevallen met minstens 4 dagen tijdelijke arbeidsongeschiktheid hebben plaatsgevonden. Ongevallen op weg van en naar het werk worden niet meegerekend.
Deze drempel is bereikt wanneer:
Aan al deze 3 voorwaarden moet worden voldaan in het derde jaar en in minstens één van de andere jaren van de observatieperiode.
Wat houdt deze erkenning precies in?
Vanaf 2024 zullen bedrijven met verzwaard risico binnen de paritaire comités 132, 144, 145 en 145.04 begeleid worden door Prevent Agri.
Prevent Agri zal voor deze bedrijven een op maat gemaakt preventieplan ontwikkelen op basis van de ongevallenstatistieken van de afgelopen drie jaar. Dit plan dient als leidraad voor een driejarig actieplan dat door het bedrijf zelf wordt opgesteld, met het doel om het aantal arbeidsongevallen te verminderen en een sterkere veiligheidsstructuur te creëren.
Het gevaar van mestgassen wordt onderschat, ook door ervaren mensen. Ieder jaar vallen hierdoor nog slachtoffers. Daarom even kort de veiligheidsmaatregelen tijdens het mixen van mest.
Maak ze tot een vaste routine!
Bekijk eveneens de handige en overzichtelijke brochure die aangeeft waar mestgassen gevaar kunnen opleveren in een varkens- en melkveestal (Prevent Agri in samenwerking met Fedagrim).
Tijdens het buiten werken kunnen werknemers te maken krijgen met koude, wind, regen, sneeuw en vorst. Werken in dergelijke omstandigheden houdt risico's in voor de veiligheid en de gezondheid (bv. onderkoeling, bevriezing en vrieswonden, risico's voor vallen en uitglijden…). Er zijn wettelijke grenzen die bepalen vanaf wanneer werkgevers maatregelen moeten nemen om hun werknemers te beschermen tegen koude weersomstandigheden.
Effecten van koude
Arbeidsongevallen die verband houden met de koude zijn erg divers van aard. Sommige zijn het directe gevolg van blootstelling aan de koude, andere worden indirect veroorzaakt door het werken in een koude omgeving (uitglijden, risico’s door een verminderde behendigheid, enz.).
In het eerste geval zijn de gevolgen te wijten aan de koude van lokale of algemene aard. Dit gaat van een eenvoudige verstijving tot onderkoeling, via bevriezing, koubulten,...
Onderkoeling ontstaat bijvoorbeeld wanneer men niet meer in staat is om de eigen lichaamstemperatuur te regelen, met gevolgen die dramatisch kunnen zijn: bewustzijnsverlies, coma, overlijden.
Minimale temperatuur verschilt naargelang het soort werk
Lage temperaturen bemoeilijken het werk. De minimale temperatuur waarbij nog gewerkt kan worden, is afhankelijk van de aard van het werk: administratief werk of (zware) handenarbeid. De wetgeving houdt hier rekening mee. Voor werk in gesloten en doorlopend bezette ruimtes zijn de minimumtemperaturen wettelijk vastgelegd, rekening houdend met de fysieke werkbelasting:
|
Minimale luchttemperatuur* |
Fysieke werkbelasting |
|
18 °C |
Zeer licht |
|
16 °C |
Licht: secretariaatswerk, het besturen van een wagen |
|
14 °C |
Middelmatig zwaar: timmerwerk of een tractor besturen |
|
12 °C |
Zwaar: spitten, zagen met de hand, schaven, kruiwagens duwen en trekken |
|
10 °C |
Zeer zwaar: zwaar spitten en graven, beklimmen van ladders en trappen |
* Deze temperaturen meet men met een gewone thermometer.
Indien er gewerkt moet worden in deze temperaturen, moet de arbeidsgeneesheer bepalen welke maatregelen men moet nemen om de werknemers tegen de koude te beschermen. Hij geeft ook voorafgaand advies over de keuze en het gebruik van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen, over de rusttijden en het gebruik van ontspanningsruimtes.
Lokalen waar men niet permanent moet werken
In lokalen waar men niet permanent moet vertoeven is het onder de volgende voorwaarden toch toegestaan daar in koudere temperaturen te werken:
Regels voor open werklokalen of werkplaatsen in open lucht
Indien de werkplaats zich in open lucht bevindt, moeten de bedrijven tussen 1 november en 1 maart voldoende verwarmingsinrichtingen voorzien. Die moet men in werking stellen als dit nodig is en telkens wanneer het kouder is dan 5°C. In die zelfde omstandigheden moet men ook kosteloos warme dranken verstrekken. Eventueel kunnen de verwarmingstoestellen zich binnen bevinden, zodat de werknemers zich er regelmatig kunnen gaan opwarmen.
Maatregelen
Voorbeelden van maatregelen zijn:
Deze maatregelen moeten worden meegedeeld en uitgehangen, raadpleegbaar voor het personeel, bijvoorbeeld op een communicatiebord bij de uurroosters.
Ben je benieuwd hoe deze tool land- en tuinbouwbedrijven kan ondersteunen bij de risicobeoordeling en preventie op de werkvloer?
OIRA (Online Interactive Risk Assessment) is een gratis online tool ontwikkeld door EU-OSHA, waarmee kleine bedrijven op een eenvoudige manier risico's op de werkplek kunnen beoordelen en beheren.
Tijdens dit inspirerende evenement deelden experts uit de sector, overheid en sociale partners hun visie en praktijkervaringen met het gebruik van de OIRA-tool.
Dit event gemist?
Bekijk de presentaties die tijdens het evenement zijn gegeven en ontdek hoe de OIRA-tool ingezet kan worden om land- en tuinbouwbedrijven naar een hoger veiligheidsniveau te tillen.
De oogstperiode is gestart en dit is eveneens het startschot voor de jaarlijkse campagne 'Modder op de weg' georganiseerd door de Gouverneur van West-Vlaanderen.
Modder en gewasresten kunnen zorgen voor een glad wegdek, waardoor andere weggebruikers kunnen slippen.
Met een portie begrip en hoffelijkheid en het aanpassen van de rijstijl kunnen andere weggebruikers de kans op een ongeval drastisch verminderen wanneer de wegen er modderig bijliggen.
Lees het volledige artikel op VILT
Jaarlijks gebeuren er heel wat ongevallen met soms zeer ernstige gevolgen op het eigen bedrijf. We zouden daardoor de ongevallen die gebeuren op de openbare weg bijna uit het oog verliezen. Nochtans komen ook deze veelvuldig voor. Aangezien rijsnelheden hier heel wat hoger liggen dan tijdens de veld- of bedrijfswerkzaamheden, én er bovendien heel wat andere actoren spelen, is het van het allergrootste belang om met enkele aandachtspunten rekening te houden. Twee van deze aandachtspunten zijn het GSM-gebruik achter het stuur en het niet dragen van veiligheidsgordels. Het lijkt misschien onschuldig om even snel een telefoontje te beantwoorden tijdens het rijden, maar de realiteit is dat dit kan leiden tot ernstige ongelukken met zelfs dodelijke afloop.
Lees het volledig artikel verschenen in Hectares hier.
Het onoordeelkundig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Als we kijken naar de statistieken (Eurostat) komt naar voor dat België op de derde plaats staat qua hoeveelheid actieve stof per hectare. Steeds meer recente wetenschappelijke studies leggen een verband tussen het gebruik van pesticiden en bepaalde vormen van kanker en de ziekte van Parkinson.
Terwijl dit in Frankrijk al een hot thema is, wordt er in België nog maar weinig over gesproken. Om dit te doorbreken heeft #Investigation (een programma van RTBF in samenwerking met Mission Wallonne des Secteurs Verts) een enquête gehouden op Waalse boerderijen om na te gaan of de landbouwers zich bewust zijn van de risico's, hoe ze zich beschermen en vooral of die bescherming doeltreffend is. De resultaten zijn opzienbarend.
Bekijk de volledige video met getuigenissen (deze video is Frans gesproken, maar door op instellingen te klikken, kan u de ondertiteling aanzetten en instellen naar het Nederlands).
Bekijk de naar het Nederlands vertaalde versie van de brochure "Beperk de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen"
Met de aanhoudende regen van de afgelopen maanden, hebben de werkzaamheden op het veld flink wat vertraging opgelopen. Hierdoor moeten op zeer korte termijn nog veel werkzaamheden op de percelen gebeuren.
Ook nu nog zijn de landbouwers en loonwerkers zeer afhankelijk van de weersomstandigheden en de toestand van de percelen om verder te kunnen werken.
Dit alles zorgt ervoor dat land- en tuinbouwers onder extra tijdsdruk staan, waardoor er zeer lange dagen worden gemaakt en voldoende nachtrust en pauzes niet altijd mogelijk zijn. Maar hier knelt net het schoentje: een vermoeid persoon is minder alert en heeft een vertraagd reactievermogen, waardoor fouten of ongevallen sneller kunnen voorkomen.
Quote landbouwer: “Ik was aan het rijden op een perceel en ineens was ik 10 meter verder gereden en wist ik zelfs even niet meer op welk perceel ik aan het rijden was.”
“Vermoedelijk was ik even in slaap gesukkeld.”
Hoe ga ik zo veilig mogelijk tewerk?
Niet alleen de chauffeur moet in topconditie zijn, ook de landbouwvoertuigen moeten regelmatig gecontroleerd worden. Tijdens deze drukke perioden draaien deze voertuigen immers aanzienlijk meer werkuren, waardoor onderhoud eveneens regelmatiger moet gebeuren.
Controleer voor je vertrek volgende zaken:
Controleer bij het verlaten van het perceel zeker ook nog even of er geen modderresten achtergebleven zijn op de openbare weg. Signaleer het gevaar door middel van borden indien er toch modder of gewasresten op de weg belanden en draag reflecterende kledij tijdens het schoonmaken van het wegdek.
Melkveehouders die melken op de klassieke wijze zijn tot 4 uur per dag bezig met fysiek zeer belastend werk. Repetitieve handelingen en ver reiken met de armen zorgen ervoor dat de schouders heel wat te verduren krijgen.
Via melkveehouders die zochten naar werkbare oplossingen, kreeg Inagro het idee om samen met Prevent Agri en IDEWE een project op te starten met als doel het melken ergonomisch minder belastend te maken.
Eerst en vooral dient gekeken te worden hoe de melkstal zelf zo ergonomisch mogelijk kan ingericht worden. Voorbeelden hiervan zijn een beweegbare putvloer of automatisch dippen, maar ook economisch minder ingrijpende maatregelen kunnen al een groot verschil maken.
Zaken die elke melkveehouder zelf kan bekijken en aanpassen:
Naast aanpassingen aan de melkstal kan een exoskelet letterlijk ondersteuning bieden aan de melker en de werklast verminderen. Dit vraagt echter eveneens een investering en niet iedereen vindt werken met een exoskelet aangenaam. Dankzij dit demoproject krijgen melkveehouders de kans om een exoskelet enkele weken uit te testen tijdens het melken.
Melkveehoudster Griet Cornelis testte verschillende shouder-exoskeletten uit en demonstreerde graag de werking van het exoskelet voor PlattelandsTV.
Bekijk hieronder de volledige reportage:
Zelf eens een exoskelet uittesten? Of wens je meer informatie?
Webinar: “Brandpreventie op landbouwbedrijven” met Mieke Sevenans (Prevent Agri) en Geert Blancke (brandweerofficier)
Op 12/12/2023 was er een vorming "Brandpreventie op landbouwbedrijven". Deze wordt nu integraal uitgezonden als webinar.
Tijdens deze avond ligt de focus op de maatregelen die je zelf kan nemen om het risico op een brand op je bedrijf zo klein mogelijk te houden.
Als eerste komt Mieke Sevenans van Prevent Agri aan het woord. Als preventieadviseur komt ze op heel wat bedrijven om een veiligheidsaudit uit te voeren.
Daarna is het de beurt aan Geert Blancke. Met een rijke ervaring als officier bij de brandweerzone "Vlaamse Ardennen," is Geert een vooraanstaande autoriteit op het gebied van brandveiligheid.
Verder is hij geworteld is in de landbouwsector. Hij groeide op in deze sector en gaf ook les in het land- en tuinbouwonderwijs. Hierdoor heeft hij niet alleen theoretische kennis, maar ook praktische inzichten in de uitdagingen van de land- en tuinbouw.
Herbekijk hier de volledige opname van het webinar
Tijdens het webinar kwamen enkele folders en documenten aan bod:
